Kakugi ug disiplina magdala kanamo sa kalambuan – Municipal IPMR

Rosario, Agusan del Sur Ancestral Domain

AD	ADSPP Year Formulated	Total land area	Population
Rosario, Agusan del Sur Region XIII, Caraga	2017 (for CY 2017-2026)	22,518.33 ha Bayugan 3, Cabantao, Maligaya, Marfil, Sta. Cruz, and Wasi-an	10,593

Si Pugosa usa sa mga milingkod sa bag-ohay lamang nahuman nga Sangguniang Bayan (SB) members’ session sa Rosario, Agusan del Sur diin gipresenta ang Ancestral Domain Agricultural Implementation Framework kon ADAIF sa representante sa Cabantao, Maligaya, Marfil, Pamintingan, Caulisihan, Maputi, Masabong kon CAMMPACAMM, niadtong Setyembre 23, 2024.

Human sa presentasyon, gi aprobahan sa mga opisyal nga angkunon ang ADAIF aron mahimong kabahin sa mga lokal nga plano.  Matud pa ni Acting Municipal Administrator Luis II G. Espinosa kini nga mga proyekto nga nalatid sa ADAIF sama sa negosyo sa lubi ug Farm-to-Market Road (FMR) isip infrastructure support pinaagi sa Mindanao Inclusive Agriculture Project (MIADP) sa Department of Agriculture, dakong lakang alang sa pagkunhod sa kapobrehon sa naasoy nga AD.

“Ang project nga ing ani nga gisuportaan sa LGU, para g’yud ni sa ilang kaugmaon ug sa ilang sumusunod, maong dapat amumahon g’yud na,”si Espinosa miingon.

Dugang ni Joselito Serrano, planning assistant sa Municipal Planning and Development Office (MPDO) nga makahatag sila ug teknikal nga tabang isip counterpart sa maong proyekto alang sa panginabuhian sa tribung Manobo.  Ingon niya nga unta igahin sa tribu ilang atensyon sa mga proyekto aron mulambo ug magmalahutayon sila.  Panglantaw  niya nga ang DA-Regional Project Coordination Office (RPCO)  magmonitor ug magsuta sa dagan sa proyekto kauban ang Local Project Management and Implementing Unit (LPMIU).

Ang ADAIF, usa ka dokumento nga nagayagyag sa plano sa kalambuan kabahin sa agrikultura sulod sa yutang kabilin. Kini giya alang sa tabang pinansyal ug teknikal diha sa CADT 078. Nakaankla kini sa Ancestral Domain Sustainable Development Plan (ADSDPP) ug mahimo nga dugang seksyon ang ADAIF sa ADSDPP human kini mapirmahan sa mayor. 

Ang CAMMPACAMM ang nag inusarang Indigenous People’s Organization (IPO) nga maoy magpadagan sa negosyo sa napiling coconut consolidation, processing ug marketing sa Rosario AD. (Vernon Vio Viajar – R13 MPO, Jill Yves Ducena-AD Coordinator, TSP-CKMS)

CAMMPACAMM staff with the RPCO 13 and Technical Service Providers at the exit conference, on September 23, 2024.

Dr. Cheryl V. Magdaherin explains the role of ADAIF in the ADSDPP document. (Right) Vice Mayor De Paz inquired from RPCO Development Facilitator, Andres Sarsaba about the document needed from the SB after the ADAIF presentation at the LGU-Rosario Municipal Hall, on September 23, 2024.

Presentation of the ADAIF to the Sangguniang Bayan members of Rosario, Agusan del Sur.

WITH MANOBO TRANSLATION

Rosario CADT 078, nagmalampuson sa pag-presenta sa ADAIF ngadto sa SB

Rosario CADT 078 Napudot kan gutlo tu pag-presentar tu ADAIF diya tu mgo SB

“Kakugi ug disiplina magdala kanamo sa kalambuan” – Municipal IPMR

“Kakugi duw disiplina kan og makadaya kanami pailing tu kalambuan” – Municipal IPMR

Ni Vernon Vio Viajar – R13 MPO, Jill Yves Ducena-AD Coordinator, TSP-CKMS

“Naa mi mga produkto sama sa lubi, saging apan maglisud mi ug market.  Naa gani kape, cacao, rubber. Ang among mga IP daghay lubi pero maskin asa nalang sila gabaligya sa ilang produkto. Karon unta naa nay usa ka buying station mabutang diha sulod sa AD, dili na sila layo sa pagdeliver sa produkto kay ang location sa Poblacion Rosario, naa ra sa tugkaran sa ilang gitamnan ug lubi. Akong panlantaw nga ang tribu ma-improve ang kinabuhi uban ang kakugi ug disiplina,” kini matud pa ni Municipal IPMR Emiliano Pugosa.

“Meduon mgo produkto duy sama tu niyog, saging. Apan malisud kan ug baligyaan. Med usab kape, cacao duw rubber. Kasagaran sei mgo tribu dini madugi tu niyog pero inggad hande-I igbaligya. Kuntuon pudon ni higayon marujow ku meduon stasyon nu ug pamuli tu niyog nu nasuyod tu yutang kabili. Agon kunad kandan maka-padiyo tu pagbaligya, su sikan magbulihay tu niyog madiyo su diya da tu Poblacion Rosario. Kamay nu pangandoy tu tribu nu makahaw- as tu kalisod duman tu kakugi duw disiplina”, Yan sei sugyot ni Municipal IPMR Emiliano P. Pugosa 

Si Pugosa usa sa mga milingkod sa bag-ohay lamang nahuman nga Sangguniang Bayan (SB) members sesyon  sa Rosario, Agusan del Sur diin gipresenta ang Ancestral Domain Agricultural Implementation Framework kon ADAIF sa representante sa Cabantao, Maligaya, Marfil, Pamintingan, Caulisihan, Maputi, Masabong kon CAMMPACAMM, niadtong Setyembre 23, 2024.

Si Pugosa subuok nu mig-ingkod tu sei nu panagtigum nu bag-ohay pad likat diya tu session tu mgo SB kani tu Rosario, Agusan del Sur. Duw kani impa ila kan ADAIF Ancestral Domain Agricultural Implementation Framework, duna esab tu sei kan mgo nu representante tu matag banwa. Likat tu Cabantao, Maligaya, Marfil, Pamintingan, Causilihan, Maputi, Masabong (CAMMPACAMM) tu diya petsa 23 tu setyembre 2024.

Gi-presenta ni Tribal Secretary Raquel Bacaron ang ADAIF ngadto sa mga SB members nga gipangunahan ni Vice Mayor Eduardo De Paz diin siya milingkod isip chairperson sa maong panagtapok.

Pigpresentar ni tribal secretary Raquel Bacaron kan ADAIF diya tu mgo SB member nu pigpanguyahan esab ni Vice Mayor. Hon Eduardo De Paz nu kandid manda kan panguyo tu sei kahimunan o sesyon.

Human sa presentasyon, gi aprobahan sa mga opisyal nga angkunon ang ADAIF aron mahimong kabahin sa mga lokal nga plano.  Matud pa ni Acting Municipal Administrator Luis II G. Espinosa kini nga mga proyekto nga nalatid sa ADAIF sama sa negosyo sa lubi ug Farm-to-Market Road (FMR) isip infrastructure support pinaagi sa Mindanao Inclusive Agriculture Project (MIADP) sa Department of Agriculture, dakong lakang alang sa pagkunhod sa kapobrehon sa naasoy nga AD.

Matapos tu pagpaila, pig aprobahan tu mgo opisyal kan ADAIF ni yan ug maka-angkon duw apil kandan tu mgo lokal nu plano. Sugyot pa ni Acting Municipal Administrator Luis G. Espinoza II, tukan pamaligya tu niyog, FMR (pagpakarsada) isip supporta sa infrastructure. Pinaagi tu Mindanao Inclusive Agriculture Project (MIADP) sa Department of Agriculture, maaslag yagboy nu plano parakalingkawas tu kapobrehon kan mgo tribu suod tu yutang kabilin. 

“Ang project nga ing ani nga gisuportaan sa LGU, para g’yud ni sa ilang kaugmaon ug sa ilang sumusunod, maong dapat amumahon g’yud na,”si Espinosa miingon.

Sugyot ni Espinoza, sei nu proyekto nu pigsuportahan tu Local Government Unit para gajud sei tu kaugmaon tu mgo sumusunod kaling kan ug dirijawun ta yagboy. 

Giklaro ni Development Facilitator sa DA-MIADP Andres Sarsaba, nga ang pagpresenta sa ADAIF sa maong sesyon, kabahin sa proseso sa pag-angkon sa ADAIF ug pag apil niini sa mga local nga plano sama sa Annual Investment Plan (AIP) sa Rosario. 

Sugyot ni Andres Sarsaba usa ka Development Facilitator sa DA-MIADP nu yan migrepresenta tu ADAIF tu sei sesyon, pigsabot din kan proseso tu pag-angkon tu ADAIF alang tu pag-apil tu plano duon tu lokal tu pag-panggamhanan sama tukan Annual Investment Plan. 

“Nagpasabot kini nga wala silay pagsupak nga ang ADAIF isukip sa ilang AIP,” matud pa niya.

AIP kani tu Rosario pigsabot din esab nu wada pagsupak tu ADAIF nu ig-apil duon to AIP.

Dugang ni Joselito Serrano, planning assistant sa Municipal Planning and Development Office (MPDO) nga makahatag sila ug teknikal nga tabang isip counterpart sa maong proyekto alang sa panginabuhian sa tribung Manobo.  Ingon niya nga unta igahin sa tribu ilang atensyon sa mga proyekto aron mulambo ug magmalahutayon sila.  Panglantaw  niya nga ang DA-Regional Project Coordination Office (RPCO)  magmonitor ug magsuta sa dagan sa proyekto kauban ang Local Project Management and Implementing Unit (LPMIU).

Dugang sugyot ni Joselito Serrano, planning assistant sa MPDO ug boguy kandan tabang teknikal para counterpart tu sei nu proyekto para tu panginabuhian tu tribung komunidad. Dugang din usab nu bagajan tu pag tagad kan proyekto para ug lambo duw ug lahutay. Department of Agriculture – RPCO eyan ug monitor duw ug aha tu dagan tu proyekto, duma esab kan LPMIU. 

Ang ADAIF, usa ka dokumento nga nagayagyag sa plano sa kalambuan kabahin sa agrikultura sulod sa yutang kabilin. Kini giya alang sa tabang pinansyal ug teknikal diha sa CADT 078. Nakaankla kini sa Ancestral Domain Sustainable Development Plan (ADSDPP) ug mahimo nga dugang seksyon ang ADAIF sa ADSDPP human kini mapirmahan sa mayor. 

Sei ADAIF, eyan dokumento nu migbutad tu plano para kalambuan tu agrikultura suyod tu yutang kabilin. Eyan sei dayan para tabang pinansyal duw teknikal duon tu CADT 078.  Nakabugkot usab sei duon tu ADSDPP duw dugang nu paghimo tu sekyon sujan ADAIF ku matapos mapirmahan tu mayor. 

Ang CAMMPACAMM ang nag inusarang Indigenous People’s Organization (IPO) nga maoy magpadagan sa negosyo sa napiling coconut consolidation, processing ug marketing sa Rosario AD.

CAMMPACAMM Indigenous People’s Organization (IPO) Sungo grupo tu tribung komunidad nu na-ila daw na rehistro tu buhatan nu eyan ug pagdagan tu negosyo, eyan esab napili nu ug dawat tu mgo niyog, yan proseso duw ug baligya suyod tu yutang kabilin kani tu Rosario. (Translated by Jill Ducena and family)